Zimmerman in Space

''Toeval is de buurvrouw van vrije wil en determinisme.'' Toeval bestaat niet. Of toch wel? Er bestaat bij mensen de neiging om verbanden te zien waar die niet bestaan: apofenie, of ook wel een type 1 error. Ook als het om het ontstaan van het heelal gaat zien we allerlei verbanden. Maar hoe groot was de kans op dit heelal waarin u op dit moment deze tekst leest? Microscopisch klein volgens Hens Zimmerman. Dus was het dan slechts een kwestie van afwachten tot dit heelal ontstond? Nee want voor de oerknal was er geen tijd. Of wel. Moeilijk.

Deze week neemt onze huiskosmonaut Hens Zimmerman je weer mee op ruimte-expeditie. De eindbestemming? Titan: met een doorsnede van 5149 km de grootste maan van Saturnus. Titan is een bijzondere maan in ons sterrenstelsel. Het is de enige plek waar naast de Aarde ook oceanen, meren, rivieren en duinen voorkomen. Door de dikke atmosferische laag regent en waait het er ook. Dit alles maakt de kans op buitenaards leven hier het grootst. Om meer te leren over deze maan is NASA bezig met een bijzondere dronemissie naar deze plek.

De Vlaamse Rudi vraagt zich af waarom de massa van deeltjes niet evenredig toeneemt als ze worden versneld. Om die vraag te beantwoorden neemt je favoriete spacegeek je deze week mee op een imaginair tripje naar de Large Hadron Collider: de wereldberoemde deeltjesversneller die je kent van het higgsdeeltje. Want wat gebeurt er nou eigenlijk in die mysterieuze ringvormige gebouwen?

Hoe zwaarder een ster, hoe korter hij leeft: "Een beetje als bij mensen. Als ik mijzelf vol stop met roomsoezen en snackproducten sterf ik waarschijnlijk op jonge leeftijd aan hartfalen", aldus onze huiskosmonaut Hens Zimmerman. Een groot verschil tussen mens en ster is dat een stervende ster zijn leven kan eindigen met een indrukwekkende knal; en deze zogenaamde gammaflitsen zijn dan ook het onderwerp van de tachtigste column van Hens Zimmerman. Die flitsten komen dagelijks voor, dus dat klinkt misschien niet heel bijzonder ... Maar nu zijn er flitsen gemeten met hogere energie dan ooit gedacht!

Dat Amerikanen dol zijn op mysteries is geen geheim. De CIA bewaart dan ook allerlei classified information in archieven: gevoelige informatie die niet bedoeld is voor simpele burgers. Dat deze geheimhoudingsgekte zelfs reikt tot in de ruimte vertelt onze favoriete spacegeek Hens Zimmerman in de column van deze week. In de jaren '70 zat een stel stoute astronauten in het eerste Amerikaanse ruimtestation Skylab. Ze wisten dat het verboden was foto's te maken van het nog altijd mysterieuze Area 51, maar daar hadden ze geen boodschap aan. Er werden foto's gemaakt en zodra de CIA dat ontdekte verdwenen ze in een archief. Waarom is deze plek zo duister en ontoegankelijk?

De val van de Berlijnse Muur is deze week 30 jaar geleden, een perfect moment voor een lesje ruimtevaartgeschiedenis! Columnist Hens Zimmerman verdiept zich in de allereerste Duitse kosmonaut: de Oost-Duitse Sigmund Jähn. Hij verbleef twee jaar in het Russische Zvjozdny Gorodok, vertaald: het sterrenstadje. Al snel verschenen zoveel afbeeldingen van deze DDR-kosmonaut dat mensen begonnen te zeggen: hoeveel Jähn is het tot het postkantoor? Voor de socialistische naties voelde de lancering van Sigmund als een grote overwinning op de kapitalisten.

Het is eindelijk tijd voor de langverwachte column over quantum mechanica. Wekelijks stellen luisteraars vragen over dit populaire onderwerp. Het is nogal wat, maar Zimmerman deinst nergens voor terug. Hij waagt zich aan deze ingewikkelde materie en probeert deze wat helderheid te verschaffen in de wonderlijke wereld van de quantum mechanica. Daarvoor gebruikt hij naast een hoop abstracte informatie drie concrete voorbeelden waaronder Schroedinger’s kat: het bekende voorbeeld waarin een kat tegelijkertijd zowel dood als levend kan zijn.

"Een aangevroten eikel is nog geen bewijs voor de aanwezigheid van een eekhoorn", aldus je favoriete spacegeek Hens Zimmerman. Indirect bewijs is in de wetenschap nooit genoeg. Hens stort zich op de vraag of er nou buitenaards leven is. Deze week werd bekend dat tijdens de Vikingmissie in 1976 al aanwijzingen waren voor leven op Mars. Is dat wel zo? Of is het fake news? Hens legt aan de hand van belangrijke wetenschappelijk principes uit wat het zo lastig maakt dit met 100% zekerheid vast te stellen.

Wat zijn zware neutronensterren? Gelden er privacyregels in de ruimte? En is er leven op Mars? Al 75 weken beantwoordt onze huiskosmonaut Hens Zimmerman allerlei ruimtevragen in zijn column Zimmerman in Space. Om dit te vieren vandaag een extra lange aflevering! Hens Zimmerman verliet voor de 75e column eenmalig zijn audiokelder om de Space Expo te bezoeken. Directeur Rob van den Berg neemt Hens en zijn dochter annex spacesidekick Gloria mee langs de geschiedenis van de ruimtevaart. De nieuwste space race is momenteel gaande, welk land zal als eerst weer landen op de maan? En belangrijker nog: de eerste mens die op Mars zal lopen, loopt nu al rond op aarde... en dat zou zomaar Gloria kunnen zijn!

Waar zou onze huiskosmonaut zijn zonder zijn trouwe luisteraars? Zijn mailbox stroomt over van enthousiaste vragen van fans. Deze week legt Hens niet alleen het verschil uit tussen AM- en FM-radio, maar ook wat DAB+ en morse met elkaar te maken hebben; en dat alles begint met een vraag over straling van luisteraar Roel: hoe kan straling ons eigenlijk zo ontzettend veel informatie geven?

We hebben een bezoeker uit de interstellaire ruimte! Helaas, het gaat niet om een buitenaards wezen... Deze week gaat Zimmerman in Space over een exotische komeet: 2I/Borisov. Het is het tweede object ooit ontdekt buiten ons zonnestelsel... Maar dat betekent niet dat er niet nog veel meer zijn: we hebben nog niet zo lang de instrumenten om deze exoten op te sporen.

Het onderwerp van deze week is fascinerend, maar ook een beetje moeilijk te begrijpen. Zelfs voor spacegeek Zimmerman s het complex. Maar zoals altijd ben je ook na deze column weer een stukje wijzer over ons heelal. Zimmerman combineert deze week moeiteloos twee luisteraarsvragen: benieuwd wat de spin van deeltjes, quantum mechanica en onze waarneming van de wereld met elkaar te maken hebben? Je favoriete spacegeek legt het uit!

Elke week vertelt hij je een nachtelijk ruimteverhaal. Dit keer over subatomaire deeltjes en zware neutronensterren. Hens sluit dit keer af met een feestelijk nummer.

"Het 'nu' is gebaseerd op onze eigen back-up van informatie uit het verleden." Deze week kreeg Hens Zimmerman een mail van een luisteraar die alle ruimtevaart kennis die we nu hebben in twijfel trekt. Want, niet alle feiten die wij denken te weten zijn waar. Ook de objectieve waarheid kan er soms flink naast zitten.

De Big Birtha-steen staat bekend als een van de grootste maanstenen die in de geschiedenis is meegenomen naar de aarde. Nu 48 jaar later blijkt dit niet zomaar een steen te zijn: de steen is hoogstwaarschijnlijk afkomstig van de aarde, wat als meteoriet op de maan is belandt tijdens het ontstaan van het heelal! In deze aflevering analyseert Hens Zimmerman wat deze steen nou zo bijzonder maakt.

De eeuwige strijd tussen grootmachten om ergens de eerste, de beste of de grootste in te zijn, lijkt nooit echt te stoppen. De ruimtewedloop uit de vorige eeuw was ook zo'n strijd. Op 4 oktober 1957 begon de jarenlange Space Race tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten met de lancering van Spoetnik 1. Die race lijkt zich momenteel te herhalen, maar inmiddels bemoeien meer partijen zich ermee: India, SpaceX en Blue Origin bijvoorbeeld. Deze week neemt spacegeek Hens Zimmerman je mee in de geschiedenis van machtsstrijd in de ruimte.

Cookies, persoonsgegevens bij bedrijven, verborgen camera's… Terwijl wij ons druk maken over onze privacy op aarde, doorbreken satellieten alle privacymuren. Zonder dat wij het door hebben. Het aantal satellieten stijgt explosief en je kan waar en wanneer je maar wilt data opvragen over waar je buurman uithangt. Hens Zimmerman maakt een analyse over privacy in de ruimte in een nieuwe aflevering van Zimmerman in Space.

Het heelal is gigantisch, geen wonder dat de trouwe luisteraars van deze podcast zich afvragen hoe je dingen moet meten in de ruimte. Deze week vertelt Hens waarom centimeters en kilometers in outer space niet werken en welke meeteenheid astronauten en sterrenkundigen dan wel gebruiken.

Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. Het is de gulden regel van het confucianisme, wat jarenlang een ethisch en filosofisch systeem was in Oost-Aziatische landen. Hens Zimmerman kruipt in de huid van de confucianist om een vraag van een luisteraar te kunnen beantwoorden.

De Apollo 10 kan ook wel gezien worden als de generale repetitie voor de Apollo 11, waarmee in juli 1969 de mens voor het eerst in de geschiedenis voet op de maan kreeg. De Snoopy maanlander speelde daarin een belangrijke rol. Lange tijd was de Snoopy buiten beeld, maar 50 jaar later dook hij weer op.